Χαλινός γλώσσας και χείλους: από το κοφτερό νύχι της μαμής στο laser

Ο χαλινός της γλώσσας ή αγκυλογλωσσία ( ankyloglossia), αποτελεί μια από τις συχνότερες καταστάσεις στα νεογνά, βρέφη και παιδιά, που συχνά δημιουργείται σύγχυση στη διάγνωσή, αλλά και στην αντιμετώπισή του. Είναι γνωστός από την αρχαιότητα κι ενίοτε αντιμετωπιζόταν εμπειρικά από τη μαμή που τον έσχιζε, χρησιμοποιώντας το μακρύ της νύχι στο μικρό δάκτυλο, το οποίο έπρεπε να διατηρεί.

Αποτελεί μια οντότητα που περιορίζει την κίνηση της γλώσσας με αποτέλεσμα πρωτίστως τη δυσκολία έως αδυναμία στο θηλασμό και δευτερευόντως προβλήματα  στη σίτιση-κατάποση, στις κενώσεις,  όπως και στην άρθρωση. Ανατομικά αντιπροσωπεύει την καθήλωση της γλώσσας στο έδαφος της στοματικής κοιλότητας μέσω ενός διαφράγματος-συνδέσμου (χαλινός-χαλινάρι).

Συνήθως η συμπτωματολογία περιλαμβάνει αδυναμία έλξης της γλώσσας προς το επίπεδο οδοντικής γραμμής της άνω γνάθου, αδυναμία εξόδου της γλώσσας πέραν της οδοντικής γραμμής της κάτω γνάθου, αδυναμία πλήρους και ελεύθερης κίνησης της γλώσσας αριστερά και δεξιά. Υπάρχουν 4 βαθμοί. Συνήθως οι 2 πρώτοι είναι εύκολο να διαγνωστούν ενώ ο 3ος και 4ος βαθμός, απαιτούν εμπειρία και μερικές φορές προκαλούν σύγχυση στην οικογένεια αλλά και στους θεράποντες γιατρούς.

Το πριν:

Το σύστημα ταξινόμησης Coryllos (εικόνα 1) συγκεκριμένα κατηγοριοποιεί σε:

1ου βαθμού: χαλινός, λεπτός κι ελαστικός, ακινητοποιεί χαρακτηριστικά την κορυφή της γλώσσας στο έδαφος του στόματος, λίγο πίσω από την οδοντική γραμμή της κάτω γνάθου.

2ου βαθμού: χαλινός, λεπτός ελαστικός, μικρότερος σε μέγεθος σχετικά με του 1ου βαθμού, που καθηλώνει τη βάση της γλώσσας 2-4 χιλιοστά κεντρικότερα από την κορυφή της, στη βάση του στόματος.

3ου βαθμού: χαλινός πεπαχυμένος που καθηλώνει τη γλώσσα από τη μεσότητα του εδάφους της, στη βάση του στόματος.

4ου βαθμού: χαλινός οπίσθιος ή μη εμφανής, αλλά στην αμφίχειρη ψηλάφηση με τους αντίχειρες αντιληπτές οι σκληρές ίνες σύμφυσης, που καθηλώνουν τη γλώσσα , με παρουσία ή όχι πεπαχυμένου διαυγάζοντος ιστού στη βάση του στόματος.

Το σύστημα ταξινόμησης Kotlow με τη σειρά του κατηγοριοποιεί ανάλογα με το μήκος της ελεύθερης γλώσσας σε:

Φυσιολογική όταν το μήκος >16mm

1ου βαθμού: 12-16mm, μικρή αγκυλογλωσσία

2ου βαθμού: 8-11mm, μέτρια αγκυλογλωσσία

3ου βαθμού: 4-7mm, σοβαρή αγκυλογλωσσία

4ου βαθμού: <4mm, πλήρης αγκυλογλωσσία

Το τεστ ελέγχου κινητικότητας της γλώσσας Haselbaker(HATLLF), είναι αξιόπιστο και μπορεί να δώσει πληροφορίες σχετικά με την ύπαρξη ή όχι χαλινού και την ανάγκη διόρθωσης του. Περιλαμβάνει τόσο επισκοπικά όσο και λειτουργικά δεδομένα, όπως η εμφάνιση της γλώσσας και του χαλινού, το σημείο σύνδεσης του χαλινού στο έδαφος του στόματος, το μήκος του και η ελαστικότητά του, καθώς και η κινητικότητα της γλώσσας, η δυνατότητα έλξης της προς τα άνω, η έκτασή της και οι δυνατότητες κίνησής της. Κάθε παράμετρος βαθμολογείται κι αν το συνολικό σκορ που εξάγεται είναι φτωχό, τότε προτείνεται η χειρουργική παρέμβαση.

Συνήθως η πλήρης εκτίμηση γίνεται όταν το  νεογνό δυσκολεύεται να “πιάσει” τη θηλή, παρατείνεται ιδιαίτερα ο χρόνος θηλασμού, υπάρχει διαρκής πείνα, το νεογνό δεν “κερδίζει” ιδιαίτερο βάρος, ακούγεται ήχος “κλικ” στο θηλασμό και υπάρχουν μικρά εντυπώματα σαν φουσκαλίτσες, στα χείλη.

Χειρουργική αντιμετώπιση: Αν και ευρέως μέχρι σήμερα εφαρμόζεται η χρήση του ψαλιδιού για τη διατομή του χαλινού, η χρήση laser παρουσιάζει κάποια πλεονεκτήματα, όσον αφορά τη μικρότερη πιθανότητα υποτροπής, φλεγμονής λεμφόροιας και αιμορραγίας. Επιπρόσθετα υπερτερεί σαφώς όταν εφαρμόζεται στη διατομή του χαλινού του άνω χείλους ,που γίνεται με μεγαλύτερη ακρίβεια, πληρέστερη και αναίμακτη. Η επέμβαση γίνεται στη βάση του εξωτερικού ιατρείου, με χρήση ειδικού χώρου για το  Er,Cr:YSGG laser.

Η δημιουργία του επιθυμητού τραυματικού “ρόμβου” στην οπίσθια βάση της γλώσσας με τη βάση του στόματος σε συνδυασμό με τις ασκήσεις που θα ακολουθήσουν για ενάμιση περίπου μήνα, εξασφαλίζουν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Συνιστάται ο γρήγορος μετά την επέμβαση θηλασμός που ενισχύει την ψυχική θαλπωρή του νεογνού/βρέφους.

Το μετά:

Τα περισσότερα νεογνά/βρέφη δεν θα χρειαστούν παυσίπονα. Μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να λάβουν σιρόπι παρακεταμόλης (Depon), ή και ιμπουπροφένης (Algofren), σε δοσολογία ανάλογα με το βάρος τους και συνήθως όχι για διάστημα μεγαλύτερο των 36-48 ωρών. Ο σχετικά άμεσος θηλασμός, όπως προαναφέρθηκε, μετά τη διατομή του χαλινού/χαλινών ανακουφίζει λόγω θαλπωρής και γεύσης και δρα και ως τρόπος ηρεμίας στα μικρά παιδιά.

Στη διατομή του χαλινού της χείλους με τη χρήση laser,(εικόνα 2) μπορεί να υπάρξει μικρό οίδημα κάτω από το άνω χείλος στο σημείο διατομής του χαλινού, που δικαιολογείται και υποχωρεί προοδευτικά.

Ασκήσεις μετά από διατομή του χαλινού χείλους με τη χρήση laser: 3-4 φορές τη μέρα ανασήκωση του άνω χείλους με τους δυο δείκτες για δέκα φορές (3 επαναλήψεις) και στη συνέχεια πέρασμα του δείκτη επιμήκως στην πορεία των ούλων, μεταξύ της έσω επιφάνειας του άνω χείλους και της οδοντικής γραμμής (3 επαναλήψεις) – σχετικό video

Το παιδί καλύτερα να κάνει τις ασκήσεις πριν τα γεύματα, αλλά αν είναι αδύνατον λόγω εκνευρισμού, περίπου 45′ μετά από το γεύμα, για να αποφευχθούν οι αναγωγές. Οι ασκήσεις θα διαρκέσουν 6 εβδομάδες.

Στη διατομή του χαλινού της γλώσσας με τη χρήση laser, χαρακτηριστικό είναι το σχήμα ρόμβου που παρατηρείται στο οπίσθιο έδαφος της γλώσσας και του στόματος -στην περίπτωσή μας 3ου βαθμού-(εικόνα 3). Οι ασκήσεις περιλαμβάνουν ανασήκωση της γλώσσας με τη χρήση των δύο δεικτών κρατώντας την και δημιουργώντας έλξεις προς τα άνω, για δέκα δευτερόλεπτα τη φορά (3 επαναλήψεις)  Επιπρόσθετα πλάγιες κινήσεις της γλώσσας με τη χρήση εναλλάξ των δεικτών μας- σχετικό video

Η θέση μας είναι πάντα πίσω από το κεφάλι του παιδιού κοιτώντας τα πόδια του και δεν είμαστε βιαστικοί κι επίμονοι αλλά υπομονετικοί χαϊδεύοντας αν χρειαστεί, τα μάγουλα για να ηρεμεί, ανάμεσα στις ασκήσεις- σχετικό video

Το παιδί καλύτερα να κάνει τις ασκήσεις πριν τα γεύματα, αλλά αν είναι αδύνατον λόγω εκνευρισμού, περίπου 45′ μετά από το γεύμα, για να αποφευχθούν οι αναγωγές. Οι ασκήσεις θα διαρκέσουν 6 εβδομάδες.

Με τις παραπάνω ασκήσεις, όσον αφορά και τα δύο είδη διατομής, απομακρύνεται η περίπτωση της μετα-επεμβατικής σύμφυσης και επιτυγχάνεται το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

Συνήθως η πρώτη μετα-επεμβατική εβδομάδα είναι εβδομάδα προσαρμογής και μπορεί να υπάρχει μικρή ανησυχία μέχρι και σχετικά μικρή δυσκολία στο θηλασμό τις πρώτες μέρες. Τα συμπτώματα υποχωρούν από τη δεύτερη εβδομάδα, με μικρότερη ενόχληση, για να εξαφανιστούν τελείως μεταξύ 4-6 εβδομάδων.

Για οποιαδήποτε απορία επικοινωνήστε στο email: lsmaropoulos@gmail.com

Όλες οι εικόνες και το video έχουν την έγγραφη συγκατάθεση των γονέων